De jonge zwarte knoopzwam is rond tot kegelvormig, licht- tot donkerbruin van kleur, met een vlokkige buitenhuid.

De bol vouwt zich later open waardoor de donkere, glanzende, sporenvormende laag zichtbaar wordt.

Oudere exemplaren zijn 1-4 cm in diameter, (vrijwel) geheel uitgevouwen en zwart van kleur.

De zwarte knoopzwam komt in Vlaanderen vrij algemeen voor, meestal in groepen.

De zwam groeit op afgevallen takken en op de schors van pas gestorven eiken en beuken.

Hij is te vinden van oktober tot maart.

De soort komt voor in loof- en gemengde bossen, parken, en minder vaak bij alleenstaande bomen.