De kleuren van deze kever zijn onmiskenbaar; een knalrood borststuk en achterlijf, de rest van het lichaam is gitzwart.

Kenmerkend zijn ook de twee tasters die bij het vrouwtje sterk getand zijn en enigszins doen denken aan de tanden van een zaag en bij het mannetje gekamd zijn.

De lengte is ongeveer 15 tot 20 millimeter.

De zwartkopvuurkever leeft in liefst bossige omgevingen.

Dat is geen toeval want de larven leven twee tot drie jaar in rottend hout van diverse boomsoorten.

In tegenstelling tot veel andere in dode en vermolmde bomen levende larven lusten ze echter geen hout, maar juist de hout-etende larven van andere insecten zoals boktorren en andere dieren zoals wormen.

Het zijn dus echte jagers en hebben stevige kaken en zes kleine pootjes.

De volwassen kevers eten voornamelijk stuifmeel en andere plantendelen.

 In licht begroeide of kruid-achtige begroeiingen en in tuinen worden ze niet vaak aangetroffen.

De volwassen kever leeft van mei tot begin juni en de larve overwintert.